In 2016 viert het Louis Couperus Museum zijn twintigjarig jubileum. Ter gelegenheid van dit heuglijke feit organiseert het museum een tentoonstelling onder de titel Van ZERO tot kleine zielen (2 april - 6 oktober 2016).

Bezoekers vragen zo dikwijls: heeft Couperus hier ook gewoond, aan Javastraat 17? Deze vraag moet ontkennend worden beantwoord. De volgende vraag is dan vaak: waarom is het museum dan hier gevestigd? Dit leidt als vanzelf tot het idee om een expositie te organiseren over de geschiedenis van het huis Javastraat 17.

In de jaren 1960 was er aan Javastraat 17 een galerie voor moderne kunst gevestigd en niet zomaar één. Internationale Galerij Orez (1960-1971) was een avant-garde galerie die gespecialiseerd was in de abstracte kunst van die periode. ‘Orez’ was het omgekeerde van ZERO, een Duitse avantgarde stroming die eigenlijk nu pas internationaal naar volle waarde geschat wordt; wellicht heeft u de recente ZERO-tentoonstelling in het Amsterdams Stedelijk Museum gezien. Orez had de alleenvertegenwoordiging van de Nederlandse variant van die stroming, de Nul-groep, bestaande uit Armando, Henk Peeters, Jan Henderikse en Jan Schoonhoven - maar ook van kunstenaars zoals de nu wereldberoemde Yayoi Kusama, die in 1965 opzien baarde door de ‘seks-obsessies’ die zij in Orez exposeerde. De galerie werd geleid door Albert Vogel en Leo Verboon. 

De band tussen de galerie en het Louis Couperus Museum wordt in eerste instantie gevormd door de figuur van Albert Vogel, voordrachtskunstenaar, biograaf van Couperus en galeriehouder. Maar wat Louis Couperus en de ZERO-kunstenaars ook onderling verbindt is het feit dat het werk van de schrijver in zijn tijd eveneens als avantgardistisch gold.  Het is nu moeilijk ons voor te stellen dat de boeken van Louis Couperus omstreeks 1900 even zedenloos gevonden werden als de erotische kunst van Yayoi Kusama in 1965. ‘Sommige zijner boeken behoren tot de pornografische lectuur,’ schreef bijvoorbeeld pater A.B.H. Gielen S.J. in 1917.

Zo bezien blijkt er een onverwachte lijn te bespeuren in de historie van Javastraat 17. Galerie zowel als museum hebben onderdak geboden aan avantgardisten, elk op hun eigen terrein. De tentoonstelling en begeleidende publicatie besteedt aandacht aan beide aspecten. De voorkamer is gewijd aan Louis Couperus, met nadruk op De boeken der kleine zielen. In de achterkamer van het museum gaat u terug in de tijd naar de roerige jaren zestig van de vorige eeuw...

De tentoonstelling wordt mede mogelijk gemaakt dankzij financiële bijdragen van Fonds 1818 en de Gillis Hondius Foundation.